فرم ١٩٦٠ آزمون استنفورد –
بینه
این آزمون برای سنجش هوش کودکان ٢
ساله تا افراد بزرگسال تدوین شده است. در این آزمون مفهوم هوشبهر انحرافی بهکار
رفته است. هوشبهر انحرافی نمره استانداردی است که در آن میانگین برابر ١٠٠ و
انحراف معیار ١٦ است. اگر هوشبهر کسی در این آزمون ١٠٠ یا نزدیک به آن باشد،
بهنجار یا طبیعی و یا متوسط تلقی می شود. افراد عقب ماندهی ذهنی دستکم دو انحراف
معیار پایینتر از میانگین و افراد سرآمد دستکم دو انحراف معیار بالاتر از
میانگین نمره می گیرند. محتوای آزمون استنفورد – بینه شامل دو نوع سوال است: کلامی
و غیرکلامی.
برای سنین ٢ تا 5/4 سالگی برای هر سن
١٢ سوال و برای سنین ٥ سال تمام تا ١4 سالگی برای هر سن ٦ سوال در نظر گرفته شده
است. برای هر سن یک سوال ذخیره هم تدوین شده است. هرگاه ضمن اجرای آزمون، اجرای
یکی از سوال ها با اشکال روبرو شود و یا امکان اجرای یک سوال فراهم نباشد، به جای
آن از سوال ذخیره استفاده می شود. در آزمونهای گروههای سنی ٢ تا ٥/٤ سالگی، در
ازای پاسخ درست به هر سوال یک ماه سن عقلی و در آزمون های گروههای سنی ٥ تا ١٤
سال، در ازای پاسخ درست هر سوال دو ماه سن عقلی منظور می شود. سوال های آزمون
افراد بزرگسال در ٤ سطح به شرح زیر تدوین شده اند:
- آزمون بزرگسال متوسط: شامل
٨ سوال است که به پاسخ درست هر سوال دو ماه سن عقلی داده می شود، رویهمرفته
١٦ماه.
- آزمون بزرگسال باهوش (سطح ١) شامل ٦ سوال است و به هر سوال
ارزشی معادل ٤ ماه سن عقلی داده می شود، رویهمرفته ٢٤ ماه.
- آزمون بزرگسال باهوش (سطح ٢) شامل ٦ سوال است و به هر سوال
نمرهای برابر ٥ ماه سن عقلی داده می شود، رویهمرفته ٣٠ ماه.
- آزمون بزرگسال باهوش (سطح ٣) شامل ٦ سوال است و به هر سوال
نمرهای برابر ٦ ماه سن عقلی تعلق می گیرد، رویهمرفته ٣٦ ماه.
در اینجا نمونه هایی از سوالهای آزمون
استنفورد – بینه در سنین مختلف، مطرح می شود.
آزمون کودکان دو تا دو نیم ساله:
- تشخیص اجزای بدن: تصویر
یک کودک به آزمودنی نشان داده میشود. او باید ٤ مورد از اجزای بدن یعنی مو،
دهان، پاها، دستها، گوش، بینی و چشمها را نشان دهد.
- ساختن برج: آزمودنی
باید بتواند با روی هم قرار دادن ٤ مکعب چوبی به ابعاد ٥/٢ سانتی متر یک برج
بسازد.
- شناسایی اشیا: آزمودنی باید با دیدن ماکت اشیای
زیر، ٥ مورد را شناسایی کرده آنها را نشان دهد: سگ، توپ، قطار، تختخواب، عروسک و
قیچی.
- نام بردن اشیاء: آزمودنی باید با دیدن تصاویر
بعضی از اشیا مانند هواپیما، تلفن، کلاه، توپ، درخت، کلید، اسب، چاقو، کتاب،
کشتی، و ... نام آنها را بگوید.
آزمون کودکان ٣ و ٣/٥ ساله
- ساختن پل: آزمودنی باید بتواند از روی الگوی یک پل که توسط آزمایش کننده
با مکعب های چوبی در حضور کودک ساخته می شود، یک پل بسازد.
- کشیدن از روی دایره: آزمودنی باید بتواند از روی یک
دایره که به وی ارائه میشود، منحنی بستهای شبیه به یک دایره رسم کند.
- تکرار سه رقم: آزمودنی باید پس از گوش دادن به
اعدادی که توسط آزمایشکننده خوانده می شود، آنها را بلافاصله به همان صورت
تکرار کند. (١-٤-٦)، (٢-٥-٣)، (٧-٣-٨). یادآوری و تکرار یک مورد از سه مورد
کافی است.
- جدا کردن دکمه ها: آزمودنی باید بتواند در ٢ دقیقه
٢٠ دکمهی کوچک سیاه و سفید را جدا کند و دکمه های هر رنگ را در یک جعبه
کوچک جای دهد.
- درک و فهم: آزمودنی باید به یکی از ٢ سوال زیر درست پاسخ بدهد: اگر
تشنهات باشد چه می کنی؟ اجاق گاز برای چیست؟
آزمون کودکان ٤ و ٥/ ٤ ساله
- گفتن متضاد کلمات: آزمودنی باید با گفتن متضاد
کلمات، جمله های زیر را که برایش خوانده می شود کامل کند: برادر پسر است،
خواهر چه؟ روز هوا روشن است، شب چطور؟ پدر مرد است، مادر چه؟
- درک و فهم: آزمودنی باید بتواند به این سوالها پاسخ دهد: خانه برای
چیست؟ کتاب برای چیست؟
- حافظه برای یادآوری جمله ها: جمله های زیر یکی پس از دیگری
برایش خوانده می شود، آزمودنی باید پس از شنیدن هر جمله آن را به همان صورت
بازگو کند: ما می خواهیم برویم برای مادر کمی شیرینی بخریم. نسرین دوست دارد
بچه گربهها را در لانه غذا بدهد.
- درک زیبایی: سه کارت که روی هر کارت دو
تصویر، یکی زیبا و دیگری زشت کشیده شده است، به آزمودنی نشان داده می شود. او
باید در هر کارت تصویر زیباتر را نشان دهد.
آزمون کودکان ٥ ساله
- کامل کردن تصویر ناقص: تصویر یک آدمک به آزمودنی ارائه
می شود. او باید حداقل دو قسمت آن را کامل کند.
- رسم یک مربع: آزمودنی باید از روی یک مربع
شکلی تقریبا شبیه آن بکشد.
- تعریف اشیا: آزمودنی باید در برابر پرسش های
زیر دو مورد از اشیا را با ذکر جنس، شکل یا مورد استفادهی آنها تعریف کند.
آزمون کودکان ٦ ساله
- خزانه لغات: فهرستی از لغات، یکی پس از دیگری
برای آزمودنی خوانده میشود و او باید معنای هر لغت را بیان کند. نمونه ای از
این کلمه ها عبارتند از: پرتغال، پاکت، نی، مژه، سوزش، غرش، سخنرانی و مهارت.
- بیان تفاوتها: از کودک خواسته می شود تفاوت بین
اشیا را بگوید.
- مفهوم اعداد: ١٢ مکعب
چوبی در اختیار آزمودنی گذاشته شده و از او خواسته می شود که 5 شماره خاص را
از میان آنها جدا کند، او باید به چهار مورد پاسخ درست بدهد.
آزمون کودکان ٧ ساله
- مهمل یابی: تصاویری به آزمودنی نشان داده می شود
و او باید اشتباه یا مهمل بودن آن را بیان کند.
- شباهتها : آزمودنی باید شباهت بین دو مورد از چهار مورد زیر را
توضیح دهد: شباهت بین چوب و زغال سنگ، کشتی و اتومبیل، سیب و آلو، آهن و نقره.
- کشیدن از روی لوزی: آزمودنی باید از روی شکل لوزی که
به او ارائه می شود، شکلی تقریبا مشابه آن را بکشد.
آزمون کودکان ٨ ساله
- حافظه برای داستان: داستانی برای کودک خوانده می شود.
سپس چند سوال درباره داستان مطرح می گردد که باید به آن پاسخ بدهد.
- درک و فهم: آزمودنی باید به نمونه هایی از پرسش های زیر پاسخ بدهد:
اگر در خیابان یک شهر کودک سه سالهای را که پدر و مادرش را گم کرده است،
پیدا کنید چه کار خواهید کرد؟ اگر چیزی را که مال دیگری است بشکنید چه کار
خواهید کرد؟
- مهمل یابی کلامی: مطالبی برای آزمودنی خوانده می شود
و او باید بگوید چرا اشتباه یا احمقانه است.
آزمون کودکان ٩ ساله
- حافظه طرحها: طرحی به مدت ١٠ ثانیه به آزمودنی
ارائه میشود. سپس آن را از دید او پنهان می کنند. او باید شبیه آن را از حفظ
بکشد.
- گفتن کلمه های هم قافیه: از آزمودنی خواسته می شود کلمه ای،
هموزن یا همقافیه کلمه دیگر را بگوید.
- تکرار 4 رقم از حفظ: چهار عدد یک رقمی مانند ٦، ٢، ٥
و ٨ بهطور شمرده برای آزمودنی خوانده می شود، او سپس باید آنها را به همان
ترتیب از حفظ بازگو کند.
آزمون کودکان ١٠ ساله
- معنی کردن کلمه های انتزاعی: آزمودنی باید معنای کلمه هایی
مانند افسوس، کنجکاوی، اندوه و تعجب را بیان کند.
- یافتن دلیل: از آزمودنی خواسته می شود که در
مورد برخی مسائل دلیل بیاورد.
آزمون کودکان ١١ تا ١٤ ساله
- حافظه برای تکرار ٥ رقم: سوال
٩ ساله ها.
- جمله سازی از کلمه های درهم ریخته: جملهای
با کلمات درهم ریخته در اختیار آزمودنی قرار داده می شود. او باید جمله
درست را با استفاده از کلمه ها بسازد.
- بیان شباهت سه چیز: از آزمودنی خواسته می شود شباهت بین سه چیز را بیان کند.
روش اجرا و نمره گذاری آزمون
آزمایش کننده با توجه به سن، پایه
تحصیلی، سوابق و رفتار آزمودنی در جلسه آزمایش، نقطه آغازی را برای شروع آزمایش و
طرح سوالها در نظر می گیرد. در مورد کودکان عادی و کسانی که از نظر هوش طبیعی به
نظر میرسند، بهتر است آزمایش را با آزمون کودکان یک سال کمتر از سن زمانی آزمودنی ها
آغاز کرد. برای مثال، در مورد کودک عادی ٧ ساله می توان آزمایش را با سوال های
آزمون کودکان ٦ ساله شروع کرد. اگر هنگام آزمایش معلوم شد که نقطه آغاز برای شروع
آزمون بالاتر از سطح مناسب انتخاب شده است، آزمایش کننده بلافاصله باید به سوال
های سنین پایین تر برگردد. در هر حال، نقطه آغاز طرح سوال ها همواره باید از سنی
شروع شود که آزمودنی با صرف حداقل کوشش بتواند به پرسش ها پاسخ دهد. پرسیدن سوال
ها تا آنجا ادامه می یابد که آزمودنی به هیچ یک از سوالهای یک سن نتواند پاسخ
درست بدهد. در پایان آزمایش، سن عقلی آزمودنی با در نظر گرفتن سن نقطه آغاز و جمع
امتیازهایی که به دست آورده است، محاسبه می شود. با مراجعه به جدول هنجار آزمون
می توان هوشبهر افراد را تعیین کرد. در جدول هنجاری سن عقلی برحسب سال و ماه و
ردیف افقی بالای جدول و سن زمانی برحسب سال و ماه در ستون عمودی سمت چپ جدول نشان
داده شده است. از محل تقاطع سن عقلی و سن زمانی، هوشبهر انحرافی را می توان در
جدول یافت. باید دانست سن زمانی افراد بزرگسال (بالاتر از ١٨ سال) در هر سنی که
باشند ١٨ سال در نظر گرفته می شود.
بر گرفته از وبلاگ : روانزاد